‘મોટીબેન સાસરે ગઈ.’ બધા કહે છે, ‘તું પલાશને ઘેર હતો ને ત્યારે.’
‘મને બોલાવવો’તો ને?’ મેં બાને કહ્યું, ‘કહેત, કેવી જુઠ્ઠી!’
બા રોજ કે’તી, ‘તું મોટી થઈ. સાસરે જવું પડશે.’
એ અંગુઠો બતાવતી. કહેતી, ‘જાય મારી બલા!’
અને સાચેસાચ સાસરે ગઈ !
ખોટાબોલી !
ભલે ગઈ. મારા વગર કેમ ગમશે? બે દી’માં દોડી ન આવે તો હું એનો ભઈલો નહિ. એવી પજવીશ… એ…વી પજવીશ…
થોડા દિવસ ગયા. મેં બાને કીધું, ‘મારી બેન પાસે જવું છે. મને નથી ગમતું.’
બા બોલી નહિ. મોં ફેરવ્યું. રસોડામાં ચાલી ગઈ.
હું હસ્યો. સાળુ ખેંચ્યો. કહ્યું, ‘બેનને બોલાવી દેને? કહ્યું નહિ, નથી ગમતું?’
બાએ ઊંચકી લીધો. બચ્ચી ભરી. બા રોતી’તી નક્કી. એનેય નથી ગમતું. ભલેને બેનને વઢે. મારા વગર એને ગમે?
‘નથી ગમતું ને? કેવો સમજી ગયો? બાપુજીને કે’ તેડી આવે.’
‘એ નહિ આવે, બેટા. એ તો રિસાઈને ગઈ છે.’
સમજાયું. ધમકાવી જ હશે. સાસરે એને ક્યાં જવું’તું ! કહ્યું- ‘મને કાં નથી કે’તી? હું તેડી આવું.’
‘હવે નહિ આવે બેટા.’ બા રિસાઈ. પાલવ ઝૂંટવી દૂર ચાલી ગઈ.
મને રીસ ન લાગે ! આખો દી’ ન બોલ્યો. બાએ જમવા કહ્યું. ન ગયો. એની રીસે ન ઊતરી.
હું રમવા ગયો પલાશને ત્યાં. ચેવડો ખાધો. પછી ઘેર આવ્યો. બાએ જમવા કહ્યું. પ…ટ ના પાડી દીધી. સૂઈ ગયો.
સૂતો’તો ત્યાં બેન આવી. બચ્ચી ભરી. જગાડી દીધો. હું ખિજાયો. તો બીજા ગાલે બચ્ચી ભરી. ને કહેઃ ‘બોલને ભઈલા!’
હું તોય ન બોલ્યો. બહુ મઝા આવતી’તી.
અમે હસાવવાની શરત રમતાં. હું ગાલ ફુલાવી બેસું. થાય, નહીં જ હસું-હસી પડાતું. હારી જતો.
બેને મારે તળિયે સળેકડું ફેરવ્યું. પેટ પર પીન ફેરવી. બગલમાં આંગળા ખોસ્યાં. હું ન હસ્યો.
…ને એણે ગધેડા જેવો ભેંકણો તાણ્યો. કાનમાં ‘કૂકડે…કૂ…ક’ કીધું. ઘુવડ જેવું મોં કીધું. મોંમાં આંગળાં નાખ્યાં. હોઠ ખેંચ્યા. આંખો ફાડી. જીભડો કાઢ્યો. ‘ઉહુંહુંહું’ ત્રાડ પડી. મેં આંખ મીંચી રાખી. જોત તો હસી પડાત. હારી જાત. ઘણી બધીવાર મીંચી રાખી. થાકી ગયો. ખોલી તો ન મળે. સંતાઈ ગઈ.
‘લુચ્ચી બનાવી ગઈ.’
દોડ્યો પકડવા. અંધારું હતું. બેન અંધારાથી બહુ બીએ. ચોકમાં તો જાય જ નહિ-બા વઢે તોય.
કબાટ પછવાડે નો’તી. પટારા પાછળ નો’તી. ગાદલાનું ખડકલું? ત્યાં હાથ ઘોંચ્યા. ન મળી. ઊતરડ અને ડામચિયા પાછળ ન જ હોય-નહોતી. રાંધણિયામાં કદી ન સંતાય. જોઈ આવ્યો. હતી-પણ, એ નહિ બિલ્લીબાઈ. દૂધ જેવાં ગોરાં. ઊંદરને મળવા આવ્યાં’તાં. મને જોયો. સળિયામાંથી સટકી ગયાં. મોટીબેનની આંખો માંજરી. ખીજાતો ત્યારે ‘બિલ્લી’ કે’તો. ખૂબ ચીડાતી. એને જાદુ આવડતું. જાણે બિલ્લી બની ગયાં!
ચોક જોયું. એવી બીક લાગી ! ક્યાંય નહિ.
હાર્યો. બૂમ પાડી. ‘મોટીબેન ! મોટીબેન !!’
જવાબ નહિ.
એવી ચીડ ચડી ! રાડ પાડી. ‘બિલ્લી ! મીંદડી !! ઉંદરખાઉ !!!’
ચોકમાં બાકોરું હતું-પાણી માટે. એ ત્યાંથી સરકતી’તી. દોડ્યો. પૂંછડી પકડી. છટકી ગઈ.
મેં બાને ઢંઢોળી. વાત કરી તો કહેઃ
‘કોઈ નથી. અમથા ભણકારા. સૂઈ જા.’
મને પડખામાં સુવાડી દાબ્યો. મેં જીદ કરીઃ ‘તને ખબર નથી, ઊંઘણશી ! બેન આવી ગઈ. અમે સંતાકૂકડી રમતાં’તાં. લપાઈ ગઈ છે. નથી જડતી. ગોતી દેને?’
મેં અદબ વાળી અવળા કાન પકડ્યા. કહ્યું-
‘શોધી દે ને, બા ! એ કહેશે તો બેઠક કરીશ, કહેશે તો કૂકડો થઈશ.’
બા ન બોલી. રોઈ પડી.
પછી મારે વાંસે હાથ ફેરવ્યો, થાબડવા લાગી.
થયું, ‘અજવાળું થવા દે. તાણીને ચોટલો ન ખેંચું… વોય…વોયની બૂમ ન પડાવું… ઊંઘ આવતી’તી-બહુ જ આવતી’તી…’
***
હું ઊઠ્યો. એ પાણિયારે હોય પાણી ગાળ્યા જ કરે. પજવું તો લોટો રેડે. ભીંજવી નાખે.
પાણિયારે નો’તી. રાંધણી, ચોક, એકઢાળિયું, વંડી-ક્યાંય નહિ. નક્કી. પાછી સાસરે ગઈ. મને જ મળવા આવી હશે. ગુપ-ચૂપ… મારા વગર કૈં ગમે?
મેં બાને કીધું. જવાબ ન દીધો. આંખે એવી લાલ…લાલ ! બહુ બીક લાગી. જાણે બાપુજીની આંખ. બાને બીક લાગતી.
મેં દૂધ પીધું. રમવા દોડી ગયો. પલાશને ત્યાં. પલાશ બહુ હોંશિયાર છે. જરાક મોટો, પણ મારે નહિ. કહેઃ
‘મોટીબેન સાસરે નથી ગઈ. મરી ગઈ, બુધ્ધુ ! ઓલ્યા દામુ સોની, શકરા ડોસા મરી ગયા તે કદીય દેખાયા?’
‘જા, જા.’ મેં કીધું. ‘મરી ગયેલા પાછા ન આવે. મોટીબેન તો રાતે આવી’તી ને. બધાને ખબર છે. બાને પૂછી જોજે.’
‘સાચ્ચે?’ પલાશે ચીસ પાડી-સાચ્ચેસાચી.
પછી મારું માથું પકડ્યું. કાનમાં કહ્યું, ‘તો તો ભૂત !’
‘ભૂત? ભૂત શું?’
‘ખબર નથી?’
પછી પલાશે કેટલીબધી વાતો કરી ! આંબલીના રડતાં ભૂત, સ્મશાનનાં ભડકાભૂત ! અધધધ… કેટલાંબધાં ભૂત ! પલાશે બધાંય જોયાં’તાં. ભૂતની બહુ બીક લાગે. બધાએ બીએ.
રાતે બાને પૂછ્યું-
‘બા ! મોટીબેન મરી ગઈ?’
બા કહેઃ ‘હા.’
‘તો કે’તી કેમ નથી? લ્યો બોલ્યાં, ‘સાસરે ગઈ.’ જા, નહિ બોલું.’
પણ ઊંઘ ન આવે. થાય, ભૂત અહીંથી નીકળશે-આ નીકળ્યું. એ આવ્યું…એ આવ્યું ! દાંત કકડે. બા ઢબૂરતી રહી.
***
બાગને ફૂલ આવ્યાં.
બિલાડીને બચ્ચાં આવ્યાં. સુંવાળાં રૂપાળાં. ગણ્યાં ગણાય નહિ.
મોટીબેન બહુ યાદ આવતાં. રડવાનું મન થતું. સૌ કહેઃ
‘બિચારી ! મરી ગઈ. શું થાય?’
…ને મોટીબેનનું ભૂત પાછું આવ્યું. ભૂત રાતે જ આવે. અંધારામાં. રોતું’તું. કહે, ‘ભઈલા ! મને ભૂલી ગયો?’
નવાઈ?
જરાક બીક ન લાગી. હું રાજી થયો. કહ્યું-
‘ભૂલી તો તું ગઈ. એ તો કહે, તું મરી શું કામ ગઈ?’
એણે ડૂસકાં ભર્યાં. જવાબ ન દીધો. રોતી રહી.
મેં બુચકારતાં કહ્યું-
‘ભલે મરી ગઈ. ભઈલાને મળવા તો આવીને? બિટ્ટા. બસ! પણ બેન, તું રોજ કાં ન આવે?’
એ રડતાં રડતાં હસી પડી. બોલીઃ ‘રોજ આવીશ, બસ ! લે વચન.’
તાળી જેવો અવાજ થયો. એ બી ગઈ. બીવાનું નો’તું. એ તો બિલ્લી. ઊતરડ પર ચડી’તી. નાનકીક ફૂલડી પાડી દીધી. થયું, કહું,
‘કાંઈ નથી, બીકણ સસલી!’
પણ, એ ઊડી ગઈ.
હું ન ઊઠ્યો. ભૂત આપણાથી પકડાય નહિ.
બાને ન કહ્યું. આંખ લાલ કરે. કેવી બીક લાગે !
પલાશને બધી વાત કરી.
તો કહે. ‘એ તો સપનું !’
બુધ્ધુ !
પહેલા કહ્યું ‘ભૂત’ હવે કહે છે ‘સપનું’ !
પૂછ્યું-
‘સપનું એટલે?’
તે હસ્યો-મૂરખ જેવું. ભાઈને પોતાને ખબર નથી. કેવી શેખી?
શું કરું ?
હું મોટો થાઉં તો પલાશ પણ મોટો થાય છે. એમ થાય છે કે પલાશથી મોટો થાઉં. કેમ થવાય-આવડતું નથી.
રાતે વાત-બેને રોજ રાતે આવવાનું વચન આપ્યું છે ને?
બેનને જ પૂછીશ, ‘સપનું એટલે શું? કહે ને, સપનું એટલે શું? પણ ધીરેથી, હો ! કાનમાં કે’જે. કોઈ ન સાંભળે.’
(‘મારી સારી વાર્તાઓ’ માંથી.)
[download id=”349″] [download id=”395″]